YAZIN ARTAN GİZLİ TEHLİKE: OMURGA KIRIĞI

Yaz ayları, hareketin ve dış mekan aktivitelerinin arttığı, tatil planlarının yapıldığı keyifli bir dönemdir. Ancak bu dönemde göz ardı edilen önemli bir sağlık riski vardır: omurga kırığı. Gerek kontrolsüz suya atlama, gerek bisiklet, scooter ve motosiklet kazaları, gerekse yaşlı bireylerde basit düşmeler sonucu omurgada ciddi yaralanmalar meydana gelebilir.

Omurga Kırığı Nedir?

Omurga kırığı, omur kemiklerinin travma, osteoporoz veya tümör gibi nedenlerle bütünlüğünü kaybetmesi sonucu ortaya çıkar. Kırıklar genellikle bel (lomber) ve sırt (torakal) omurlarında görülür. Her yaş grubunda oluşabilir ancak özellikle yaşlı bireyler ve kemik erimesi (osteoporoz) hastaları risk altındadır.

Yazın Omurga Kırıkları Neden Artar?

Yaz aylarında omurga kırıkları şu nedenlerle daha sık görülmektedir:

• Yüksekten düşmeler: Balkonlardan, merdivenlerden veya kaygan zeminlerden düşmeler artar.
• Suya atlama kazaları: Özellikle bilinmeyen derinlikteki sulara yapılan dalışlar, boyun omurlarında kırıklara yol açabilir.
• Spor ve açık hava aktiviteleri: Bisiklet, scooter, paten, dağ yürüyüşleri gibi sporlar sırasında dengesizlik sonucu düşmeler yaşanabilir.
• Yaşlılarda düşmeler: Yazın sıcak hava ve tansiyon dengesizlikleri, düşmelere ve kırıklara neden olabilir.

Omurga Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Omurga kırığı bazı durumlarda hemen fark edilmeyebilir. Ancak aşağıdaki belirtiler varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır:

• Ani başlayan şiddetli sırt veya bel ağrısı
• Ayakta durma veya yürümede zorlanma
• Boy kısalması (osteoporotik kırıklarda)
• Sinir baskısı varsa bacaklarda uyuşma, güç kaybı veya idrar kaçırma

Kimler Risk Altında?

• Osteoporoz hastaları
• 60 yaş üstü bireyler
• Daha önce kırık öyküsü olanlar
• Spor yapan gençler (özellikle güvenlik ekipmanı kullanmayanlar)
• Dalgıçlık, ekstrem sporlarla uğraşanlar

Tanı ve Tedavi Süreci
Omurga kırığı şüphesi olan hastalarda genellikle şu yöntemler kullanılır:

• Fizik muayene
• Röntgen, BT (tomografi) ve MR görüntüleme
• Gerekirse kemik yoğunluk ölçümü

Tedavi, kırığın tipi ve hastanın genel durumuna göre planlanır. Stabil kırıklar korse ve istirahatle takip edilebilirken, sinir basısı olan veya instabil kırıklarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Kapalı omurga kırıklarında en sık uygulanan modern tedavi yöntemlerinden ikisi vertebroplasti ve kifoplastidir. Bu yöntemler özellikle osteoporoza bağlı çökme kırıklarında tercih edilir. Vertebroplasti, kırık omur içine özel bir kemik çimentosu enjekte edilerek omurganın stabilize edilmesini sağlar. Kifoplasti ise önce omur içine balon yerleştirilip şişirilerek çöken omur yükseltilir, ardından oluşan boşluğa çimento doldurulur. Bu işlemler genellikle lokal anestezi altında, kapalı yöntemle ve birkaç saat içinde gerçekleştirilir. Hastalar genellikle aynı gün ayağa kalkabilir ve şiddetli sırt ağrısından hızla kurtulurlar. Bu yöntemler, cerrahi riski yüksek olan ileri yaş hastalar için büyük avantaj sağlar.

Eğer omurga kırığı sinir yapıları üzerinde baskı oluşturuyorsa — özellikle omurilik veya sinir köklerini etkileyen bir bası varsa — durum acil bir hal alır ve çoğu zaman açık cerrahi müdahale gerekebilir. Bu tür vakalarda yalnızca ağrı değil, bacaklarda uyuşma, güç kaybı, yürüme bozukluğu veya idrar–dışkı kontrolünün kaybı gibi ciddi nörolojik bulgular ortaya çıkabilir. Açık cerrahi ile önce sinir dokusu üzerindeki baskı kaldırılır (dekompresyon), ardından omurga vida ve rod sistemleriyle stabilize edilir (enstrümantasyon). Bu yöntem, omurganın doğal hizasını yeniden kazandırmak ve hastanın nörolojik fonksiyonlarını korumak için hayati öneme sahiptir. Özellikle genç ve aktif bireylerde erken cerrahi müdahale, kalıcı hasarı önlemek açısından kritik rol oynar.

Yaz Aylarında Omurga Kırığından Korunma Yolları

1. Kontrollü spor yapın: Bisiklet, scooter ve paten kullanırken mutlaka kask ve koruyucu ekipman takın.

2. Bilinmeyen sulara atlamayın: Dalgıçlık eğitimi almadan veya derinlikten emin olmadan suya balıklama atlamayın.

3. Yaşlı bireyleri koruyun: Düşmeleri önlemek için ev içinde kaygan zeminlerden kaçının, destek çubukları kullanın.

4. Denge ve kas egzersizleri yapın: Özellikle 50 yaş üstü bireyler için düzenli egzersiz, omurga sağlığını korur.

5. Kemik sağlığınızı önemseyin: D vitamini, kalsiyum alımınıza dikkat edin, osteoporoz varsa düzenli takip olun.

Yaz ayları keyifli zamanlar sunsa da omurga kırığı gibi ciddi sağlık problemleri yaşanma riski de artar. Özellikle basit düşmelerin büyük sonuçlar doğurabileceğini unutmamak gerekir. Ani bel veya sırt ağrılarında, ciddi bir travma olmasa bile mutlaka bir beyin ve omurga cerrahına başvurmak, hayat kurtarıcı olabilir.

Omurganız sizin direğinizdir. Onu korumak, sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır.